Verborgen leed

Ouderenmishandeling is een -niet te onderschatten- maatschappelijk probleem, dat in geen enkele situatie mag worden geaccepteerd. Exacte cijfers in Nederland zijn niet bekend, maar volgens gehouden onderzoeken zijn jaarlijks naar schatting 200.000 ouderen het slachtoffer van mishandeling. Dat is ongeveer één op de twintig ouderen boven de 65 jaar! Deze cijfers worden nog gezien als het topje van de ijsberg. Lang niet alles is bekend. Er wordt veel verzwegen, dus is er veel verborgen leed. Bij ouderenmishandeling gaat het zowel om lichamelijke en psychische mishandeling als om verwaarlozing en financiële uitbuiting. Familieleden, kinderen, kleinkinderen of partners zijn in 90% van de gevallen van ouderenmishandeling betrokken. Andere plegers kunnen zorgverleners, huisvrienden of buren zijn. Hoe durven ze? Vroeger was er een gezegde: 'Wanneer jij je moeder slaat, dan groeit je hand later boven jouw graf!' Deze uitdrukking is fictie, maar voor mij mag het gebeuren.

Het is een schande! De ouderen van deze tijd vormen juist de generatie die ons land na de Tweede Wereldoorlog hebben opgebouwd. Die mensen hebben er voor gezorgd om ons te laten voelen wie we nu als maatschappij zijn. Alhoewel je je soms wel eens afvraagt hoe het nu eigenlijk precies zit. Maar dat even terzijde.

Mishandelde ouderen treden vaak niet naar buiten, omdat ze zich schamen of -en dat is nog erger- afhankelijk zijn van de dader. Angst, ziekte, loyaliteit en sociaal isolement kunnen ook redenen van verzwijgen zijn. De slachtoffers weten vaak ook niet waar ze terecht kunnen voor hulp. Daarom is bewustwording voor deze problematiek bij het grote publiek echt van belang; al is het alleen maar om het taboe te doorbreken. Jaarlijkse voorlichtingscampagnes moeten ouderen stimuleren om mishandeling bespreekbaar te maken. Verpleegkundigen, artsen en andere hulpverleners krijgen trainingen om -het liefst vroegtijdig- signalen te herkennen. En tegen een mishandelde ouder kan ik maar één ding zeggen: 'Ga naar de politie, de huisdokter, Stichting Wende, een jurist, of een andere hulpverlener!'

Ouderenmishandeling kan bewust en onbewust gebeuren. Bij bewuste mishandeling worden mensen moedwillig vernederd. Bij onbewuste mishandeling ofwel ontspoorde zorg gebeurt het zonder opzet bijvoorbeeld door overbelasting van een verzorger.

Momenteel wordt de zwartepietenkwestie bij de Verenigde Naties besproken. Ouderenmishandeling vindt in alle landen op de wereld plaats, jazelfs in alle lagen van de bevolking. De Verenigde Naties zouden er beter aan doen om iets tegen de ouderenmishandeling te doen. Het is een schending van de mensenrechten.

Tot slot zitten we in Nederland nog eens met een extra probleem. De verwachting is dat ouderenmishandeling toeneemt. Door de babyboom vlak na de Tweede Wereldoorlog komen er de komende jaren steeds meer ouderen bij. En door de vorderingen in de medische wereld, waardoor de gemiddelde leeftijd van de mensen stijgt, komen er ook nog eens meer ouderen bij. Door deze dubbele vergrijzing zullen er steeds meer mensen zijn die afhankelijk zijn van de zorg van anderen. Hierdoor zal het beroep op mantelzorg groeien en het risico op ontspoorde zorg toenemen. Ouderenmishandeling moet -hoe moeilijk het ook is- een halt worden toegeroepen. En laat Nederland hierbij maar weer vooroplopen!

Klaas de Boer